Anonimowe rachunki bankowe | privatebanking.pl

Zarządzane przy pomocy haseł, anonimowe rachunki bankowe należą do żelaznego kanonu popularnych wyobrażeń na temat szwajcarskiego systemu bankowego. Znamy je z filmów, książek, prasy. Jedyny problem polega na tym, że… one już od dawna nie funkcjonują w praktyce szwajcarskiego systemu bankowego, a większość ofert świadczenia tego rodzaju usługi pochodzi od oszustów i naciągaczy.

Zacznijmy jednak od początku. Rzeczywiście, w II poł. XX wieku anonimowe rachunki bankowe na hasło były szczególnie popularne, nie tylko w Szwajcarii (tzw. Nummerkonto), ale również w Austrii (tzw. Sparbuch) oraz Lichtensteinie. Istota tych rachunków polegała na tym, że dane osobowe klienta zastępował numer albo pseudonim, a klient identyfikował się jako prawowity posiadacz rachunku poprzez hasło przyporządkowane do danego numeru/pseudonimu. Prawdziwej tożsamości klienta nie znał więc nikt. Jeśli klient posługiwał się do operacji bankowych kartą ATM, a rachunek założył przez powiernika, to pracownicy banku nie wiedzieli nawet jak wygląda. Dodatkowo, bezpieczeństwo rachunku mogło być wzmacniane takimi postanowieniami jak choćby obowiązek automatycznego transferu środków na inny rachunek, gdyby zawartością rachunku i tożsamością jego posiadacza zaczęły interesować się osoby trzecie (tzw. Guillotine Clause).

Chociaż rachunki bankowe na hasło budzą bardzo dwuznaczne skojarzenia – najczęściej z korupcją albo inną działalnością przestępczą – to w rzeczywistości powody ich otwierania mogły być całkowicie etyczne, legalne i racjonalne. Pierwszym i podstawowym motywem była chęć zachowania prywatności i wolności osobistej. W przypadku zwykłego rachunku bankowego informacje o jego saldzie, jak również informacje o wykonanych na rachunku operacjach przechodzą przez wiele osób, które mogą użyć tych danych w sposób niezgodny z naszymi oczekiwaniami. Może to budzić niepokój szczególnie wśród takich posiadaczy rachunków, których kwalifikuje się jako „miękkie cele” dla wszelkiego rodzaju zorganizowanych grup nacisku. Są to m.in. zamożne osoby fizyczne (high-net-worth individuals, dalej HNWI), w tym w szczególności małoletni czy też samotne osoby starsze.

Produkt finansowy w postaci Nummerkonto doskonale sprawdzał się w warunkach połączenia rygorystycznej tajemnicy bankowej z wysokimi standardami etycznymi bankierów oraz odpowiednio rozwiniętą infrastrukturą, co w sumie tworzyło środowisko, w którym bankierzy nie byli skłonni nadużywać zaufania klientów, a rachunek działał sprawnie.

Sytuacja uległa wyraźnemu pogorszeniu w latach 80-tych ubiegłego stulecia, kiedy rachunki na hasło stały się przedmiotem systematycznych nadużyć ze strony osób usiłujących ukryć działalność sprzeczną z prawem. Broniąc swojej wiarygodności, szwajcarski system bankowy zaczął zmierzać w kierunku obligatoryjnego ujawniania tożsamości klientów. Od tej pory różnica między kontem „na nazwisko” a kontem „na hasło” polega głównie na tym, że dane osobowe posiadacza rachunku „na hasło” są dostępne wyłącznie dla ścisłego grona personelu kluczowego banku. Nie jest to jednak rachunek całkowicie anonimowy i bank może w pewnych okolicznościach zostać zwolniony z tajemnicy chroniącej tożsamość posiadacza rachunku.

Współczesne anonimowe rachunki bankowe

Ponieważ mit „anonimowych rachunków bankowych” wciąż jest bardzo nośny, to odwołują się do niego instytucje bankowe z tzw. jurysdykcji off-shorowych, które oferują swoim klientom rachunki reklamowane jako całkowicie anonimowe (np. zakładane i obsługiwane wyłącznie przez Internet). Jednakże, istnieje kilka poważnych powodów, aby do takich ofert należy podchodzić z dużą dozą ostrożności. Przede wszystkim warto pamiętać, że według obecnych standardów umożliwienie klientom otwierania rachunków anonimowych pozostaje w rażącej sprzeczności z rekomendacjami Financial Action Task Force („FATF”). Bank, który nie przestrzega tych rekomendacji najczęściej oszukuje swój nadzór bankowy, co oznacza, że w najlepszym wypadku grożą mu kary pieniężne i zalecenie nadzoru, aby uzupełnić brakujące dane na temat swoich klientów, a w wariancie pesymistycznym – utrata licencji. Nawet, jeśli jednak bankierom ujdzie to płazem, to oszukiwanie nadzoru bankowego nie stanowi dobrego prognostyka, co do rzetelności banku w przyszłych rozliczeniach z klientem. Pamiętajmy w tym kontekście, że istota rachunków anonimowych polegała na zaufaniu pomiędzy bankierem a jego klientem, który nie był w stanie udowodnić swojego tytułu prawnego środków na rachunku w taki sposób, jak to czyni w przypadku rachunków otwartych na swoje imię i nazwisko.

Ponadto, bank który nie respektuje rekomendacji FATF będzie traktowany jak parias przez inne instytucje finansowe, której najczęściej będą odmawiać dokonywania przelewów do tego banku bądź z niego, jak również rozliczania transakcji przechodzących przez taki bank. Często możliwość ignorowania rekomendacji FATF wynika z tego, że w danej jurysdykcji w ogóle nie istnieje efektywny nadzór bankowy, co w praktyce powoduje, że wszelkie operacje finansowe z udziałem instytucji finansowych z tego państwa będą traktowane jako podejrzane. Przykładowo, swoje „anonimowe” rachunki bankowe aktywnie reklamuje First Oceanic Bank, który co prawda podaje swój adres do korespondencji w Londynie, ale w rzeczywistości jego siedziba znajduje się w Somalii. Trudno sobie wyobrazić bardziej niefortunne posunięcie z punktu widzenia interesów osoby zainteresowanej ochroną swojej prywatności niż transfer środków do podmiotu kontrolowanego z obszaru Somalii…

Nie bez znaczenia jest także specyficzny rodzaj klienteli, jaką przyciągają podobne przedsięwzięcia, której nie można porównać do HNWI lokujących środki w Szwajcarii. Doświadczenie uczy, że jeśli tego rodzaju instytucja finansowa zostanie uznana za działalność przestępczą albo upadnie, cała jej dokumentacja oraz aktywa trafiają w ręce osób trzecich (syndyk, organa ścigania), którzy mają tendencję, aby klientów en bloc traktować jako przestępców.

Podsumowanie

Warto więc pamiętać, że współczesne rachunki typu Nummerkonto nie są już całkowicie anonimowe, a korzystanie z usług banków oferujących rachunki anonimowe to najlepszy sposób, aby narobić sobie poważnych kłopotów. Ponieważ przyroda nie znosi próżni dawne anonimowe rachunki bankowe zostały efektywnie zastąpione zupełnie innymi konstrukcjami w postaci wehikułów korporacyjnych, takich jak trusty, fundacje prywatne czy tzw. International Business Companies, które pozwalają na korzystanie z pożytków, jakie przynoszą środki zgromadzone na rachunku bankowym należącym do wehikuły korporacyjnego bez ujawnienia tożsamości osoby kontrolującej całą strukturę.